شاخص UTQG در لاستیک چیست و چگونه آن را بخوانیم؟

وقتی قصد خرید لاستیک دارید، معمولاً به برند، سایز و تاریخ تولید توجه می‌کنید. اما یک بخش مهم دیگر هم روی دیواره تایر وجود دارد که کمتر کسی به آن دقت می‌کند؛ UTQG. این شاخص در واقع یک استاندارد بین‌المللی است که توسط وزارت حمل‌ونقل ایالات متحده (DOT) معرفی شده و به شما کمک می‌کند کیفیت تایر را از سه جنبه‌ی مهم بسنجید:

• میزان سایش آج (Treadwear)
• قدرت چسبندگی روی سطح خیس (Traction)
• مقاومت در برابر حرارت (Temperature)

آشنایی با UTQG به خریداران کمک می‌کند انتخابی آگاهانه و ایمن داشته باشند. در این مقاله، به زبان ساده و بر اساس استانداردهای جدید، همه چیز را درباره UTQG بررسی می‌کنیم.

UTQG چیست و چرا ایجاد شد؟

UTQG  مخفف Uniform Tire Quality Grading  است؛ یعنی سیستم درجه‌بندی یکنواخت کیفیت تایر.

در دهه ۱۹۷۰، سازمان ایمنی بزرگراه‌های آمریکا (NHTSA) متوجه شد که رانندگان اطلاعات کمی درباره کیفیت واقعی تایر دارند. به همین دلیل، سیستم UTQG طراحی شد تا مصرف‌کنندگان بتوانند تایرها را به‌صورت نسبی مقایسه کنند.
طبق قوانین آمریکا، تمام تایرهای سواری (Passenger Tires) باید این تست‌ها را پشت سر بگذارند.

نکته: تایرهای کامیونی و صنعتی معمولاً UTQG ندارند.
هدف اصلی UTQG این است که رانندگان بتوانند:

• تایرهای مختلف را مقایسه کنند.
• از ایمنی و کیفیت لاستیک مطمئن شوند.
• متناسب با شرایط رانندگی خود (شهری، جاده‌ای یا پرسرعت) انتخاب بهتری داشته باشند.

اجزای اصلی UTQG

1. ضریب سایش تایر (Treadwear)

این عدد نشان‌دهنده‌ی عمر آج لاستیک در مقایسه با تایر مرجع است.

• عدد پایه ۱۰۰ : معادل عمر تایر مرجع
• اگر لاستیکی عدد ۳۰۰ داشته باشد، یعنی عمر آج آن تقریباً ۳ برابر لاستیکی با عدد ۱۰۰ است.
• محدوده رایج:  (۶۰ تا ۸۰۰ (برخی تایرهای اقتصادی تا ۱۰۰۰ هم ثبت شده‌اند.
• تایرهای اسپرت معمولاً  Treadwear پایین‌تری دارند چون برای چسبندگی طراحی شده‌اند.
• تایرهای اقتصادی Treadwear بالاتری دارند و برای رانندگی طولانی مناسب‌ترند.

نکته: عدد بالاتر همیشه بهتر نیست. اگر راننده‌ای هستید که بیشتر در جاده‌های شهری و پرپیچ رانندگی می‌کنید، ممکن است تایری با Treadwear متوسط عملکرد بهتری داشته باشد.

روش تست: تایر آزمایشی را حدود ۱۱,۵۲۰ کیلومتر در جاده‌های استاندارد می‌رانند و آن را با تایر مرجع مقایسه می‌کنند.

مثال: تایر با Treadwear 500 برای راننده‌ای که بیشتر در بزرگراه‌ها رانندگی می‌کند انتخاب خوبی است. اما راننده‌ای که در شهر پر از پیچ و توقف رانندگی می‌کند، بهتر است تایری با عدد متوسط (۲۰۰ تا ۳۰۰) انتخاب کند.

2. ضریب چسبندگی (Traction)

این شاخص توانایی لاستیک در ترمزگیری روی سطح خیس را نشان می‌دهد. رتبه‌بندی آن به صورت زیر است:

• AA  → عالی‌ترین چسبندگی
• A  → بسیار خوب
• B  → متوسط
• C  → حداقل استاندارد

مثال:  اگر در شهری بارانی مثل رشت یا شمال کشور رانندگی می‌کنید، تایری با رتبه AA یا A بهترین انتخاب خواهد بود.

3. ضریب دما (Temperature)

مقاومت لاستیک در برابر حرارت هنگام رانندگی در سرعت بالا را نشان می‌دهد.

• A  → بهترین مقاومت: باید ۳۰ دقیقه در سرعت ۱۸۵ km/h دوام بیاورد.
• B  → خوب: باید ۳۰ دقیقه در سرعت ۱۶۰ km/h دوام بیاورد.
• C  → حداقل استاندارد: باید ۳۰ دقیقه در سرعت ۱۳۷ km/h دوام بیاورد.

چرا مهم است؟ در ایران که دمای جاده‌ها در تابستان به بیش از ۷۰ درجه می‌رسد، انتخاب تایری با رتبه A حیاتی است.

چگونه UTQG را روی لاستیک بخوانیم؟

روی دیواره لاستیک معمولاً اعدادی مشابه این نوشته می‌شود:

UTQG: 400 A A

این عبارت یعنی:

• 400 → میزان سایش آج
• A → چسبندگی عالی
• A → مقاومت حرارتی عالی

بنابراین چنین لاستیکی هم عمر بالایی دارد، هم روی سطح خیس خوب عمل می‌کند و هم در برابر حرارت مقاوم است.

UTQG  و ایمنی خودرو

بسیاری از رانندگان فقط به سایز و برند لاستیک توجه می‌کنند، اما UTQG  مستقیم روی ایمنی تاثیر دارد:

• ضریب چسبندگی بالا → ترمزگیری بهتر و کاهش احتمال تصادف.
• ضریب دمای بالا → کاهش احتمال ترکیدگی در سرعت زیاد.
• ضریب سایش متعادل → صرفه‌جویی در هزینه و عمر بیشتر لاستیک.

تفاوت UTQG با برچسب انرژی لاستیک

خیلی‌ها UTQG را با برچسب انرژی لاستیک اشتباه می‌گیرند، اما این دو متفاوت هستند:

• UTQG: روی عمر، چسبندگی و حرارت تمرکز دارد.
• برچسب انرژی: علاوه بر چسبندگی و صدا، مصرف سوخت و نویز تایر را هم نشان می‌دهد.

در واقع UTQG و برچسب انرژی مکمل هم هستند و برای خرید تایر باید هر دو را در نظر گرفت.

UTQG در شرایط ایران

• جاده‌های داغ تابستانی: نیاز به مقاومت حرارتی  A
• شهرهای بارانی: نیاز به چسبندگی A یا  AA
• بزرگراه‌ها: نیاز به Treadwear بالا (۴۰۰ به بالا)
• رانندگی پرشتاب شهری: بهتر است تایری با Treadwear متوسط (۲۰۰–۳۰۰) انتخاب شود.

نکات مهم هنگام استفاده از  UTQG

1. UTQG  مقیاس نسبی است، نه مطلق.
2. مقایسه‌ی اعداد فقط بین تایرهای یک برند دقیق‌تر است.
3. شرایط رانندگی واقعی (دما، جاده، باد تایر) تاثیر زیادی روی عملکرد دارد.
4. UTQG  تنها یکی از معیارهاست؛ کیفیت کلی برند و تکنولوژی ساخت هم مهم است.

سوالات متداول     

آیا همه تایرها UTQG دارند؟

تمامی تایرهای وارداتی ملزم به درج UTQG بر روی لاستیک هستند.

آیا عدد بالاتر Treadwear همیشه بهتر است؟

نه. تایر با Treadwear بالا عمر بیشتری دارد، اما ممکن است چسبندگی کمتری ارائه دهد. انتخاب باید متناسب با نوع رانندگی شما باشد.

بهترین UTQG برای رانندگی در ایران کدام است؟

برای جاده‌هایی با دمای بالا: مقاومت حرارتی  A
برای مناطق بارانی: چسبندگی A یا AA
برای رانندگی شهری: Treadwear بین ۳۰۰ تا ۵۰۰

آیا UTQG نشان‌دهنده کیفیت برند لاستیک است؟

خیر. UTQG صرفاً شاخص عملکرد لاستیک در تست‌هاست. کیفیت کلی برند و تکنولوژی ساخت هم اهمیت زیادی دارند.

جمع بندی:

UTQG  یک سیستم بین المللی برای سنجش کیفیت لاستیک است که هنگام خرید باید به آن توجه کنید. این سیستم سه ویژگی کلیدی لاستیک را بررسی می‌کند:

• عمر آج  (Treadwear)
• چسبندگی  (Traction)
• مقاومت در برابر دما  (Temperature)

شناخت و توجه درست به شاخص  UTQG موقع خرید لاستیک به رانندگان کمک می‌کند تایری انتخاب کنند که هم ایمن‌تر باشد و هم عمر بیشتری نیز داشته باشد.

برای آشنایی بیشتر می‌توانید به مقاله‌ی کامل ما درباره UTQG در تایر چیست؟ مراجعه کنید.